ที่มาของเรื่อง
นิทานเวตาล ฉบับนิพนธ์
พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ มีที่มาจากวรรณกรรมสันสกฤตของอินเดีย โดยมีชื่อเดิมว่า “เวตาลปัญจวิงศติ” ศิวทาสได้แต่งไว้ในสมัยโบราณ
ต่อมาได้มีผู้นำนิทานเวตาลทั้งฉบับภาษาสันสกฤตและภาษาฮินดีมาแปลเป็นภาษาอังกฤษ
โดยร้อยเอก เซอร์ ริชาร์ด เอฟ. เบอร์ตัน ก็ได้นำมาแปลและเรียบเรียงแต่งแปลงเป็นสำนวนภาษาของตนเองให้คนอังกฤษอ่าน
แต่ไม่ครบทั้ง 25 เรื่อง กรมหมื่นพิทยาลงกรณ ได้ทรงแปลนิทานเวตาลจากฉบับของเบอร์ตัน
จำนวน 9 เรื่อง และจากฉบับแปลสำนวนของ ซี. เอช. ทอว์นีย์ อีก 1 เรื่อง
รวมเป็นฉบับภาษาไทยของกรมหมื่นพิทยาลงกรณ 10 เรื่อง เมื่อ พ.ศ. 2461
นิทานเวตาลเป็นนิทานที่มีลักษณะเป็นนิทานซับซ้อนนิทาน
คือ มีนิทานเรื่องย่อยซ้อนอยู่ในนิทานเรื่องใหญ่
ลักษณะการแต่ง
นิทานเวตาล
แต่งเป็นร้อยแก้ว โดยนำทำนองเขียนร้อยแก้วของฝรั่งมาปรับเข้ากับสำนวนไทยได้อย่างกลมกลืน
และไม่ทำให้เสียอรรถรส แต่กลับทำให้ภาษาไทยมีชีวิตชีวา จึงได้รับยกย่องเป็นสำนวนร้อยแก้วที่ใหม่ที่สุดในยุคนั้น
เรียกว่า “สำนวน
น.ม.ส.”
จุดมุ่งหมาย
แต่งเพื่อสอนให้มนุษย์รู้จักคิดให้รอบคอบ
ไตร่ตรองให้ดี การใช้ปัญญาอย่างเดียวไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ตลอด
ต้องมีสติกำกับปัญญา จึงจะผ่านปัญหาต่างๆไปได้
ประวัติผู้แต่ง
พระราชวรวงศ์เธอ
กรมหมื่นพิทยาลงกรณ ทรงชำนาญด้านภาษาและวรรณคดีเป็นพิเศษ ได้นิพนธ์หนังสือไว้มากมายโดยใช้นามแฝง “น.ม.ส.” ซึ่งทรงเลือกจากอักษรตัวหลังพยางค์ของพระนาม(พระองค์เจ้า)
“รัชนีแจ่มจรัส”
พระนามแฝง “น.ม.ส.” เป็นที่รู้จักกันดีในนามนักเขียนและกวีที่มีโวหารพิเศษ
คือ คมคายและขบขัน
เมื่อทรงเขียนเรื่องชีวิตของนักเรียนเมืองอังกฤษ ลงในหนังสือ วชิรญาณครั้งแรกผู้อ่านก็ชอบใจทันที เพราะมีความแปลกใหม่ทั้งแนวเขียนแนวคิด ความชำนาญทางภาษาเยี่ยมยอด
จึงได้ทรงรับเลือกให้ดำรงตำแหน่งสูงทางคุณวุฒิหลายครั้ง เช่น
องคมนตรี สภานายก ราชบัณฑิตยสถาน เป็นต้น
พระองค์ได้ทรงตั้งโรงพิมพ์และมีกิจการพิมพ์ส่วนพระองค์ที่ถนนประมวญ
และทรงออกหนังสือเครือประมวญ
ชื่อประมวญวัน และประมวญมารค
งานนิพนธ์มีทั้ง
๒ ประเภท ดังนี้
๑.ประเภทร้อยแก้ว ได้แก่
จดหมายจางวางหร่ำ นิทานเวตาล สืบราชสมบัติ ตลาดเงินตรา พระนางฮองไทเฮา
และที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก ได้แก่ บทความหน้า ๕
ในหนังสือประมวญวัน
๒.ประเภทร้อยกรอง ได้แก่ กนกนครคำกลอน
พระนลคำฉันท์ สามกรุง
เนื้อเรื่องย่อ
ในโบราณกาล
มีเมืองที่ใหญ่เมืองหนึ่งชื่อ กรุงธรรมปุระ พระราชาทรงพระนามว่า ท้าวมหาพล
มีพระมเหสีที่ทรงสิริโฉมงดงามแม้มีพระราชธิดาที่ทรงเจริญวัยแล้ว
ต่อมาได้เกิดศึกสงครามทหารของท้าวเอาใจออกห่าง ทำให้ทรงพ่ายแพ้ พระองค์จึงทรงพาพระมเหสีและพระราชธิดาหลบหนีออกจากเมืองเพื่อไปเมืองเดิมของพระมเหสี
ในระหว่างทางท้าวมหาพลได้ถูกโจรรุมทำร้ายเพื่อชิงทรัพย์และสิ่งของมีค่า
จนพระองค์สิ้นพระชนม์ จนพระราชธิดาและพระมเหสีเสด็จหนีเข้าไปในป่าลึก
ในเวลานั้นมีพระราชาทรงพระนามว่า
ท้าวจันทรเสน กับพระราชบุตร
ได้เสด็จมาประพาสป่าและพบรอยเท้าของสตรีซึ่งเมื่อพบสตรีทั้งสองจะให้รอยเท้าที่ใหญ่เป็นพระมเหสีของท้าวจันทรเสน
และรอยเท้าที่เล็กเป็นพระชายาของพระราชบุตร แต่เมื่อพบนางทั้งก็ปรากฏว่า
รอยเท้าที่ใหญ่คือพระราชธิดา และรอยเท้าที่เล็ก นั้นคือ พระราชมารดา
ดังนั้นพระราชธิดาจึงเป็นพระมเหสีของท้าวจันทรเสน
และพระมารดาได้เป็นพระชายาของพระราชบุตร
ข้อคิดที่ได้รับ
หากมนุษย์รู้จักใช้ปัญญาคิดไตร่ตรองอย่างถี่ถ้วยและรอบด้าน แม้ปัญหาจะยากเย็นซับซ้อน เพียงใดก็สามารถแก้ไขหรือทำความเข้าใจได้เสมอ แต่การใช้ปัญญาเพียงอย่างเดียวมิอาจแก้ปัญหาทุกสิ่งได้เสมอไป มนุษย์ต้องมีสติกำกับปัญญาของตนด้วยการใช้สติปัญญาควบคู่กันไป คือหลักสำคัญในการนำมนุษย์ไปสู่ความสำเร็จ อีกทั้งคำพูดของมนุษย์มีความสำคัญยิ่ง เพราะคำพูดเป็นสิ่งที่ต้องรักษาดังนั้นหาพูดออกมาโดยมิได้ใช้สติปัญญาไตร่ตรองให้รอบด้านเสียก่อน ก็จะนำหายนะหรือปัญหาซึ่งยากจะแก้ไขมาสู่ตนได้ ความกล้าหาญมุ่งมั่นและความเพียรเป็นคุณลักษณะที่น่าชื่นชม
คำศัพท์ที่น่าสนใจ
กระเหม่น
|
เขม่น
คือ อาการที่กล้ามเนื้อกระตุกเบาๆ ขึ้นเอง
ตามลัทธิโบราณถือว่าเป็นนิมิตบอกเหตุร้ายหรือดี
|
โกรศ
|
มาตราวัดความยาว
เท่ากับ 500 คันธนู
|
เขื่อง
|
ค่อนข้างใหญ่
ค่อนข้างโต
|
คุมกัน
|
รวมกลุ่มกัน
|
เครื่องประหลาด
|
สิ่งที่ทำให้คนประหลาดใจในความว่า “ความสาวของพระนางเป็นเครื่องประหลาดของคนทั้งหลาย”
|
จำเพาะ
|
เพียง
เฉพาะ
|
ซื้อน้ำใจ
|
ผูกใจ
ในความว่า “ใช้ทองคำซื้อน้ำใจนายทหาร”หมายถึง
ติดสินบนด้วยทองคำเพื่อให้ทหารเข้ากับฝ่ายของตน”
|
ดอกไม้ในสวน
|
เปรียบกับหญิงสาวที่อยู่ในรั้วในวัง
|
ดอกไม้ป่า
|
เปรียบกับหญิงสาวในชนบทหรือในหัวเมืองทั่วไป
แต่มีความงามเป็นพิเศษ
|
ภิลล์
|
ชื่อชาวป่า
อาศัยในแถบเขาวินธัยในอินเดีย
|
มูลเทวะบัณฑิต
|
เป็นชื่อตัวละครในนิทานสันสกฤต
เล่าว่าเป็นผู้รู้ศิลปวิทยาและมักกล่าวถ้อยคำเป็นคติสอนใจ
|
แม่เรือน
|
ในที่นี้หมายถึงภริยาที่ดีมีหน้าที่ดูแลสามีและความเรียบร้อยภายในบ้าน
เรียกว่า แม่ศรีเรือน
|
รี้พล
|
ทหาร
|
สัญญา
|
สัญญาณ
ในข้อความที่ว่า “ก็ทำสัญญาเรียกพลโจรออกมาทั้งหมด”
|
สิ้นบุญ
|
ตาย
|
สู่
|
แบ่งให้
ในข้อความ “เพื่อจะหาอาหารเสวยและสู่พระนางทั้งสองพระองค์”
|
หนังสือ
|
วรรณคดี
ในความที่ว่า “ถ้าจะพูดตามเรื่องหนังสือ”
|
หรอร่อย
|
คือ
ร่อยหรอ หมายความว่า ค่อยๆ หมดไปทีละน้อย
|
เหล็ก
|
อาวุธที่ทำด้วยเหล็ก
ในข้อความที่ว่า “ใช้เหล็กเป็นอาวุธที่ซื้อน้ำใจไม่ได้”
|
ความรู้เพิ่มเติม
นิทาน หมายถึง เรื่องเล่าสืบต่อกันมา
และกล่าวได้ว่าเป็นวรรณกรรมที่เก่าแก่ที่สุดคือ ศิลปะ ที่เป็นผลงานอันเกิดจากการคิด
และจินตนาการ แล้วเรียบเรียง นำมาบอกเล่า ว่ากันว่านิทานอาจมีกำเนิดพร้อม ๆ
กับครอบครัวของมนุษยชาติ ซึ่งมูลเหตุที่มาแต่เริ่มแรก
คงเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริงแล้วเล่าสู่กันฟัง
มีการเพิ่มเติมเสริมแต่งให้พิสดารมากยิ่งขึ้น จนห่างไกลจากเรื่องจริง
กลายเป็นนิทานไป และอาจเป็นการเขียนจากจินตนาการก็ได้
องค์ประกอบของนิทาน
1. แนวคิด:
แก่นสารหรือสาระที่จุดประกายให้เกิดเรื่องราว
เช่น แม่กระต่ายผู้รักลูกสุดหัวใจยอมสละชีวิตตัวเองเพื่อแลกกับลูก
หรือ ลูกสี่คนคิดปลูกฟักทองยักษ์ให้แม่
หรือ ลูกไก่ 7 ตัวที่ยอมตายตามแม่
หรือ โจรใจร้ายชอบทำร้ายผู้หญิงวันหนึ่งกลับทำร้ายแม่ตัวเองโดยไม่ตั้งใจ
หรือ ลูกหมูสามตัวไม่เชื่อแม่ทำให้เป็นเหยื่อของหมาป่า
แก่นสารหรือสาระที่จุดประกายให้เกิดเรื่องราว
เช่น แม่กระต่ายผู้รักลูกสุดหัวใจยอมสละชีวิตตัวเองเพื่อแลกกับลูก
หรือ ลูกสี่คนคิดปลูกฟักทองยักษ์ให้แม่
หรือ ลูกไก่ 7 ตัวที่ยอมตายตามแม่
หรือ โจรใจร้ายชอบทำร้ายผู้หญิงวันหนึ่งกลับทำร้ายแม่ตัวเองโดยไม่ตั้งใจ
หรือ ลูกหมูสามตัวไม่เชื่อแม่ทำให้เป็นเหยื่อของหมาป่า
2. โครงเรื่องของนิทาน:
โครงเรื่องและเนื้อหาต้องไม่ซับซ้อน สั้นๆ กะทัดรัด เป็นลักษณะเรื่องเล่าธรรมดา มีการลำดับเหตุการณ์ก่อนหลัง
โครงเรื่องและเนื้อหาต้องไม่ซับซ้อน สั้นๆ กะทัดรัด เป็นลักษณะเรื่องเล่าธรรมดา มีการลำดับเหตุการณ์ก่อนหลัง
3. ตัวละคร:
ขึ้นอยู่กับจินตนาการของผู้เขียน เช่น คน สัตว์ เทพเจ้า แม่มด เจ้าชาย นางฟ้า เป็นต้น
**แต่ไม่ควรมีตัวละครมากเกินไป
ขึ้นอยู่กับจินตนาการของผู้เขียน เช่น คน สัตว์ เทพเจ้า แม่มด เจ้าชาย นางฟ้า เป็นต้น
**แต่ไม่ควรมีตัวละครมากเกินไป
4. ฉาก:
สถานที่เกิดเหตุ..ในป่า กระท่อมร้าง ปราสาท บนสวรรค์ แล้วแต่ความคิดสร้างสรรค์ของผู้เขียน
สถานที่เกิดเหตุ..ในป่า กระท่อมร้าง ปราสาท บนสวรรค์ แล้วแต่ความคิดสร้างสรรค์ของผู้เขียน
5. บทสนทนา:
การพูดคุยของตัวละคร ควรใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย กระชับ สนุกสนาน **ไม่ใช้คำหยาบ
การพูดคุยของตัวละคร ควรใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย กระชับ สนุกสนาน **ไม่ใช้คำหยาบ
6. คติสอนใจ:
เมื่อจบนิทาน ผู้อ่านควรได้แง่คิด คติสอนใจเพื่อเป็นการปลูกฝังคุณธรรมกล่อมเกลาจิตใจ
เมื่อจบนิทาน ผู้อ่านควรได้แง่คิด คติสอนใจเพื่อเป็นการปลูกฝังคุณธรรมกล่อมเกลาจิตใจ
นิทานอีสป เป็นนิทานที่เล่าต่อกันมาโดยเชื่อว่า อีสป
เป็นคนรวบรวมไว้นิทานอีสปมักมีคติข้อคิดสอนผู้ฟัง
นิทานอีสปมักมีเนื้อหาเกี่ยวกับสัตว์ชนิดต่างๆเนื้อเรื่องเป็นที่ถูกใจของเด็กๆ
ทำให้เด็กๆได้รับข้อคิดในตอนท้ายของนิทานเสมอคติต่างๆในนิทานอีสป
ยังเป็นที่รู้จักแพร่หลายในปัจจุบันเช่น ช้าๆได้พร้าเล่มงาม อย่าประมาท
พอใจในสิ่งที่ตัวเองมี เป็นต้น
ชาดก เป็นเรื่องที่มีมาก่อนพุทธกาล เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับพระโพธิสัตว์ หรือ
เป็นชีวประวัติในชาติก่อนของพระพุทธเจ้า คือ
สมัยที่พระองค์เป็นพระโพธิสัตว์บำเพ็ญบารมีเพื่อตรัสรู้ นั่นเอง
ชาดก เป็นเรื่องเล่าคล้ายนิทาน บางครั้งจึงเรียกว่า นิทานชาดก แต่มีความหมายแตกต่างจากนิทานที่เล่ากันทั่วไป
คือ ชาดกเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง แต่นิทานเป็นเรื่องที่แต่งขึ้น
ชาดกที่ทรงเล่านั้นมีนับพันเรื่อง หมายถึง
พระองค์ได้เสวยพระชาติเป็นพระโพธิสัตว์นับพันชาติ โดยทรงเกิดเป็นมนุษย์บ้าง
เป็นสัตว์บ้าง แต่ที่รู้จักกันโดยทั่วไป คือ ๑๐ ชาติสุดท้ายที่เรียกว่า ทศชาติชาดก
และชาติสุดท้ายที่สุดที่ทรงเกิดเป็นพระเวสสันดร จึงเรียกเรื่องพระเวสสันดรนี้ว่า
เวสสันดรชาดก
ความดีเด่นด้านกลวิธีการแต่ง
1. การใช้สำนวนโวหาร
นิทานเวตาล ฉบับพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ มีการใช้สำนวนโวหารเปรียบเทียบที่ไพเราะและทำให้เห็นภาพแจ่มชัดขึ้น
2. การใช้กวีโวหาร
พระราชวรวงศ์เธอ
กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ ทรงแปลนิทานเวตาลด้วยภาษาที่กระชับ อ่านง่าย
มีบางตอนที่ทรงใช้สำนวนภาษาบาลี ซึ่งไม่คุ้นหูผู้อ่านในยุคนี้
เพราะไม่นิยมใช้แล้วในปัจจุบัน และยังมีสำนวนเปรียบเทียบที่ใช้ภาษาสละสลวย และแฝงด้วยข้อคิด
ทำให้ผู้อ่านเกิดความรู้สึกคล้อยตามได้อย่างแนบเนียน
คุณค่าด้านปัญญาและความคิด
1. ความอดทนอดกลั้น
ความอดทนเป็นคำสอนในทุกศาสนา ดังนั้นเมื่อไม่ตอบปัญหาในเรื่องที่
10 เวตาลจึงกล่าวชมว่า ทรงตั้งพระราชหฤทัยดีนัก
พระปัญญาราวกับเทวดาและมนุษย์อื่นที่มีปัญญา จะหามนุษย์เสมอมิได้
2. ความเพียรพยายาม
เวตาลมักยั่วยุให้พระวิกรมาทิตย์แสดงความคิดเห็นออกมา
ทำให้พระองค์ต้องกลับไปปีนต้นอโศกเพื่อจับเวตาลใส่ย่ามกลายครั้ง
3. การใช้สติปัญญา
การแก้ปัญหาต่างๆ จำเป็นต้องใช้สติและปัญญาควบคู่กันไป
จากนิทานเวตาลเรื่องนี้ชี้ให้เห็นว่าการใช้ปัญญาของพระวิกรมาทิตย์อย่างเดียวนั้นไม่สามารถแก้ปัญหาและเอาชนะเวตาลได้
แต่พระองค์ต้องใช้สติประกอบกับปัญญาควบคู่กันไปจึงเอาชนะเวตาลได้
4. ความมีสติ
ความเป็นผู้มีทิฐิมานะ ไม่ยอมในสิ่งที่ไม่พอใจ
บางครั้งอาจส่งผลเสียต่อผู้นั้นเอง ดังนั้น การพยายามยับยั้งชั่งใจ ไม่พูดมากปากไวจนเกินไป จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นมากเพราะเมื่อใด
เราคิดก่อนพูด ไม่ใช่พูดแล้วคิด เมื่อนั้นเราก็มีสติ สติเป็นสิ่งที่สำคัญเพราะเป็นพื้นฐานของสมาธิและปัญญา ถ้าไม่มีสติ
สิ่งต่างๆที่เราทำไปหรือตัดสินใจไปโดยไร้สติอาจส่งผลร้ายเกินกว่าจะประเมินได้
5. การเอาชนะข้าศึกศัตรู
ในการทำสงครามนั้นผู้ที่มีความชำนาญ มีเล่ห์เหลี่ยมในกลศึกมากกว่าย่อมได้ชัยชนะ
6. ข้อคิดเตือนใจ
เครื่องประดับเป็นสิ่งที่ทำให้ได้รับอันตรายจากโจรผู้ร้าย
แม้จะเป็นชายที่มีฝีมือเช่นท้าวมหาพลก็ตาม เมื่อตกอยู่ในหมู่โจรเพียงคนเดียว
ย่อมเสียทีได้
คุณค่าด้านความรู้
การอ่านนิทานเวตาลทำให้ได้รู้ถึงวัฒธรรมและค่านิยมของชาวอินเดียในยุคโบราณ
เช่น ค่านิยมที่ชายจะมีภรรยาได้หลายคนโดยเฉพาะชายสูงศักดิ์
เพราะถือส่าเรือนที่อบอุ่นจะต้องมีแม่เรือน
ผังมโนทัศน์
|
|
บรรณานุกรม
|
“ ข้อคิดที่ได้จากเรื่อง
” [ออนไลน์] แหล่งที่มา : http://sawasdeekub12.blogspot.com
/2011/02/blog-post_6187.html
e.com/
“ หลักการเขียนนิทาน
” [ออนไลน์] แหล่งที่มา : http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:http://www.anbsatun.ac.th/sarahkid/nitan2/howto/index1.html&gws_rd=cr&ei=XiFSV7bVNYSavQTzqrP4Cw
“นิทาน ” [ออนไลน์] แหล่งที่มา : http://xn--o3cdb3hi.rakjung.com/
ภาสกร เกิดอ่อน. วรรณคดี ม.๔. พิมครั้งที่ ๓.
กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2558.